S.O.S εκπέμπουν οι ελληνικοί φάροι

Το φως στην απέραντη πίσσα του συνδυασμού θάλασσας και νύχτας, αναμφισβήτητα είναι αυτό του φάρου, το οποίο δε έχει και συμβολική έννοια το φως και η ελπίδα της ζωής μας όταν όλα πια τείνουν να σκοτεινιάσουν. Αυτοί στέκουν αγέρωχοι στη μέση του πουθενά, παραδομένοι στη λύσσα των κυμάτων μόνο και μόνο για να δώσουν μια αχτίδα φωτός, για να εντοπιστούν οι συντεταγμένες είτε του πλοίου είτε ακόμη και της ίδιας μας της ζωής.

Η Ελλάδα που βρέχεται από το Αιγαίο και το Ιόνιο, έχει στη ναυτική της παράδοση πολλές ιστορίες που περιέχουν φάρους. Είτε είναι αληθινά περιστατικά είτε θρυλικά, όπως και να έχει οι φάροι είναι κομμάτι της ναυτικής και κατά προέκταση της ελληνικής παράδοσης.

Ωστόσο αυτή τη στιγμή πάνω από τους μισούς από τους 116 παραδοσιακούς πέτρινους φάρους εμφανίζουν μέτρια ή κακή κτιριακή κατάσταση, φαινόμενο που πιθανόν να ενταθεί αν επεκταθεί στο μέλλον το πιλοτικό πρόγραμμα «ΔΙΟΓΕΝΗΣ», που εφαρμόζεται σήμερα σε πέντε επιλεγμένους φάρους και στοχεύει στην παρακολούθηση και έλεγχο της λειτουργίας τους με ηλεκτρονικό τρόπο από μακριά. Η Υπηρεσία Φάρων του Πολεμικού Ναυτικού, διαβλέποντας το πρόβλημα, κάνει προσπάθειες για την εξεύρεση πόρων ώστε να συντηρηθούν οι φάροι που αποτελούν μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς και ναυτικής παράδοσης. Σήμερα, η ανάπτυξη της τεχνολογίας επιτρέπει την ύπαρξη ηλιακών και ηλεκτρικών φάρων που εποπτεύονται απλώς από την αρμόδια υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού,συντηρούνται από την ίδια και λειτουργούν χωρίς τη φυσική παρουσία φύλακα. Ωστόσο, ακόμα και τώρα, στους 57 επιτηρούμενους φάρους της χώρας υπηρετούν 72 φαροφύλακες που ευθύνονται για τη συντήρηση του φάρου ως μηχανήματος, αλλά και ως κτίσματος. 

Οι τελευταίοι 19 μάλιστα επελέγησαν κατόπιν διαγωνισμού Επαγγελματιών Οπλιτών (ΕΠΟΠ) το 2005. Στη λειτουργία του φαναριού επιφορτίζονται με τον έλεγχο σωστής τροφοδότησης της ηλεκτρικής ισχύος, τη διατήρηση σε καλή κατάσταση των μπαταριών, τη φροντίδα των ηλιοκυψελών, το σύστημα περιστροφής, τα τζάμια του φάρου κ.λπ. Οι ίδιοι, κατάλληλα εκπαιδευμένοι, επισκευάζουν τυχόν βλάβες σε γειτονικούς αυτόματους φάρους, ενώ συμμετέχουν και στα ταξίδια που πραγματοποιούν κάθε χρόνο τα δύο πλοία της Υπηρεσίας Φάρων, «Καραβόγιαννος» και "Λυκούδης", προκειμένου να εφοδιάσουν, να επιθεωρήσουν και να συντηρήσουν όλους τους φάρους στην επικράτεια.

Λίγοι αλλά θαραλλέοι

Οι λιγοστοί πλέον φαροφύλακες ζουν εκτός φάρου και τον επισκέπτονται σε τακτά χρονικά διαστήματα, αφού οι περισσότεροι παραδοσιακοί φάροι είναι κατεστραμμένοι ως κτίρια, ενώ το απόμακρο της θέσης τους, η δυσκολία στην πρόσβαση και η έλλειψη νερού καθιστούν δύσκολη τη ζωή εκεί. Σημαντικά ναυτιλιακά βοηθήματα, οι φάροι εξασφαλίζουν την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, προφυλάσσοντας ανθρώπινες ζωές και πλωτά μέσα με το να κατευθύνουν τα πλοία σε σωστή πορεία και ασφαλή προσέγγιση στα λιμάνια.

Τεράστια σημασία

Για την Ελλάδα, μια χώρα με τεράστιο ανάπτυγμα ακτών (18.400m), χιλιάδες νησιά και βραχονησίδες, οι φάροι ήταν πάντα σήμα κατατεθέν σε κάθε κοντινή και απομακρυσμένη περιοχή της χώρας.Μέχρι το τέλος του αιώνα, ο αριθμός των φάρων και φανών στη χώρα είχε ήδη φτάσει τους 97, ενώ με τη σουηδική επινόηση των αυτόματων φάρων γρήγορα φωτίστηκαν δυσπρόσιτα σημεία των ελληνικών θαλασσών, εκτινάσσοντας ως τον Οκτώβριο του 1940 τον αριθμό των πυρσών σε 388. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής πολλοί από αυτούς καταστράφηκαν, με αποτέλεσμα η απελευθέρωση να βρει το φαρικό δίκτυο με μόλις 28 πυρσούς σε λειτουργία.

Ανασυγκρότηση 

Σε μια προσπάθεια ανασυγκρότησής τους, επισκευάστηκαν αρκετοί, ενώ στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού του φαρικού δικτύου τους παλιούς φάρους πετρελαίου αντικατέστησαν νέοι, που από πλευράς ενέργειας λειτουργούσαν με ασετυλίνη αυτόματα. Έτσι, οι φάροι έπαψαν σταδιακά να κατοικούνται με αποτέλεσμα να φθείρονται οι κτιριακές τους εγκαταστάσεις.